Książeczka sanepidowska to potoczna nazwa orzeczenia do celów sanitarno-epidemiologicznych, czyli dokumentu medycznego koniecznego do podjęcia lub kontynuowania pracy na niektórych stanowiskach. Obowiązujące obecnie przepisy prawa nie wskazują, ile jest ważna książeczka sanepidowska. Warto uzupełnić te informacje we własnym zakresie.

Czym jest książeczka sanepidowska? Czy ciągle obowiązuje?

Książeczka sanepidowska to rodzaj dokumentu medycznego, zezwalającego na podjęcie pracy w niektórych branżach, m.in. spożywczej, produkcyjnej, usługowej i edukacyjnej. Ważną książeczkę sanepidowską muszą okazać te osoby, które pracują lub będą pracować na stanowiskach, gdzie pracownik ma kontakt z żywnością. 

Formalnie obowiązek posiadania książeczki sanepidowskiej został zniesiony około dziesięciu lat temu. Od tego czasu dokument ten został zastąpiony przez orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych. Potocznie jednak nazywane jest ono książeczką sanepidowską. 

Jaki lekarz przeprowadza badania sanitarno-epidemiologiczne? Kto na nie kieruje?

Badania sanitarno-epidemiologiczne, zgodnie z art. 7 ust. 1 u.z.z.ch.z., przeprowadzają lekarze POZ (podstawowej opieki zdrowotnej) lub lekarze medycyny pracy. Można się na nie zgłosić we własnym zakresie, celem wyrobienia orzeczenia do celów sanitarno-epidemiologicznych lub korzystając ze skierowania wystawionego przez pracodawcę lub zleceniodawcę, który finansuje koszty tych badań. Informacje, jakie powinny znaleźć się na prawidłowo wystawionym skierowaniu, to:

• dokładne pracodawcy i pracownika, 
• informacje na temat celu skierowania,
• nazwa stanowiska, na jakim ma pracować dana osoba, 
• data wystawienia skierowania,
• podpis i pieczątka pracodawcy.

Jakie badania trzeba wykonać? Jaki jest czas oczekiwania na książeczkę sanepidowską?

Wyrobienie książeczki sanepidowskiej nie jest skomplikowaną procedurą: wymaga wykonania badań laboratoryjnych i lekarskich. W przypadku tych pierwszych, konieczne będzie udanie się do laboratorium, w którym wykonane będzie badanie i odebranie tzw. wymazówek (specjalnych pojemniczków), umożliwiających prawidłowe pobranie materiału do badania (kału), a następnie – zwrócenie gotowych próbek (trzech z kolejnych trzech dni). 

Próbki powinny być dokładnie opisane – imieniem i nazwiskiem badanego oraz dokładną godziną i datą pobrania materiału. Należy także odpowiednio je przechowywać, tj. w temperaturze od 2 do 8 stopni Celsjusza przez maksymalnie 72 h od pierwszego pobrania.

Jaki jest czas oczekiwania na książeczkę sanepidowską? Zwykle wyniki badania pojawiają się w ciągu dziesięciu dni roboczych. Warto wziąć to pod uwagę i wykonać badania odpowiednio wcześnie – samo zebranie próbek także zajmuje kilka dni. 

Czy badania sanitarno-epidemiologiczne trzeba powtarzać? Ile jest ważna książeczka sanepidowska?

Przyjęło się, że raz uzyskany wynik badania sanitarno-epidemiologicznego jest ważny co najmniej rok. Obowiązujące obecnie przepisy prawa nie wskazują co prawda, czy i jak często powinno być powtarzane badanie kału, jednakże lekarz, w oparciu o posiadaną wiedzę medyczną oraz po uzyskaniu informacji na temat rodzaju stanowiska i wykonywanej pracy, może ustalić termin kolejnego badania. Dzieje się tak zwykle wtedy, gdy istnieją przesłanki, że mogło dojść do zakażenia na skutek kontaktu z czynnikami uniemożliwiającymi dalsze wykonywanie obowiązków na danym stanowisku. 

A zatem, odpowiadając na pytanie, jak długo jak ważna książeczka sanepidowska – nie ma tutaj jednej odpowiedzi. Przepisy bowiem nie regulują kwestii tego, przez jaki okres ważne jest orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych. W przypadku wątpliwości warto porozmawiać na ten temat z lekarzem, który przeprowadza konsultację.